<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*2vmBLmVxYMGAbgpsxmutjQ.png"></figure>Kitap sanatlarına ilişkin yaptığı araştırmalarıyla ulusal ve uluslararası sanat camiasının duayen isimleri arasında olan Prof. Dr. Zeren Tanındı için, meslektaşları, öğrencileri ve dostlarının kaleme aldığı yazılarla hazırlanan “Zeren Tanındı Armağanı: İslam Dünyasında Kitap Sanatı ve Kültürü” başlıklı ve külliyat nitelikli bilimsel kitap yayınlandı. Kitapta, Prof. Dr. Zeren Tanındı’nın 2013–2019 arasında bilimsel danışmanlık görevi yaptığı Sakıp Sabancı Müzesi’nin koleksiyon yöneticisi Dr. Ayşe Aldemir ve konservasyon laboratuvarı yöneticisi Nurçin Kural Özgörüş’ün de Prof. Dr. Tanındı için yazdığı makaleler yer almaktadır.
Dr. Ayşe Aldemir’in, “Sakıp Sabancı Müzesi’nde Resimli Bir Gazavâtnâme Nüshası ve Çağdaş Kopyaları” başlıklı makalesi, Hz. Ali’in hayatını, doğumundan, Hz. Muhammed’in evinde büyümesine, Hz. Muhammed ile katıldığı savaşlardan, Hz. Muhammed’in ölümünden sonraki kahramanlıklarına ve ölümüne dek anlatan elyazması resimli bir kitap hakkındadır. Elyazması kitap, Washington’daki Freer Gallery’de korunan ve Londra’daki Christie’s Müzayede Evi tarafından satışa sunulan çağdaşları iki nüsha ile birlikte değerlendirilmiştir. Makale, İran topraklarındaki Zend ve Kaçar dönemlerinin kitap sanatları üretimine dair bir örnek sunmaktadır.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*REaWdngX_7SUVaudtKAMww.jpeg"></figure>Nurçin Kural Özgörüş’ün makalesi “Üç Ketebeli En’âm-ı Şerif’in Bilimsel Araştırması ve Konservasyonu” başlıklıdır. Müzenin koleksiyonlarında bulunan, on yedinci yüzyılda istinsah edilmiş bir En’âm-ı Şerif, döneminin önde gelen üç hattatı tarafından yazılmıştır. Kitap bu özelliğiyle, Prof. Dr. Zeren Tanındı’nın dikkatini çekmiştir. Hattat Derviş Ali ve öğrencilerinin birlikte tasarladıkları bu dua kitabının tezhibinde kullanılan boyaların taramalı elektron mikroskobu (SEM) eşliğinde enerji dağılım spektrometresi (EDS) ve Raman spektroskopisi tekniğinden faydalanarak gerçekleştirilen analizleri, Nurçin Kural Özgörüş tarafından yayınlanmıştır.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*hN3kbqUNZZL9q90c7AgeGg.jpeg"></figure>Sakıp Sabancı Müzesi’nin uzmanları tarafından Prof. Dr. Zeren Tanındı için yazılan makalelere aşağıdan ulaşabilirsiniz:
<ul>
<li><a href="https://online.flippingbook.com/view/53756026/">Sakıp Sabancı Müzesi’nde Resimli Bir Gazavâtnâme Nüshası ve Çağdaş Kopyaları — Dr. Ayşe Aldemir</a></li>
<li><a href="https://online.flippingbook.com/view/54191058/">Üç Ketebeli En’âm-ı Şerif’in Bilimsel Araştırması ve Konservasyonu — Nurçin Kural Özgörüş</a></li>
</ul>
<img src="https://medium.com/_/stat?event=post.clientViewed&amp;referrerSource=full_rss&amp;postId=c9bb5384b1ce" width="1" height="1" alt="">

Prof. Dr. Zeren Tanındı’ya Armağan

<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*DSVqskaXxGS8EV-x8Zx_IQ.jpeg"></figure>Hüseyin Çağlayan, Sakıp Sabancı Müzesi’nde 8 Ocak 2023’e kadar devam edecek olan Souffleur isimli sergisi kapsamında Sakıp Sabancı Müzesi Yayınlar Editörü Ecem Arslanay ile çevrimiçi bir söyleşi gerçekleştirdi. Söyleşi, yeni medya aracılığıyla beden ve modern antropolojiye odaklanan Souffleur sergisinden yola çıkarak, sanatçının tüm dünyada takdir gören yaratıcı pratiğini kapsamlı bir şekilde ele alıyor.
İki yıl üst üste Yılın İngiliz Tasarımcısı ödülünü alan, Britanya İmparatorluğu Şövalyelik Nişanı ve Londra Tasarım Madalyası sahibi, Kraliyet Sanat Birliği tarafından Kraliyet Tasarımcısı ilan edilen sanatçı; interdisipliner pratiğine dair özgün yaklaşımları, yöntemleri, kavramları ve kavrayışları bizlerle paylaşıyor.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*IcjW-2sLprbcu5LppyNyaA.jpeg"><figcaption>Kelimelerden Sonra / After Words, 2000</figcaption></figure>Bedenle hikâye anlatan, bedene farklı sorular soran ve beden için farklı zeminler yaratan üretiminde, antropometriye dair kavrayışını nasıl geliştirdiğini konuştuk. Başka bir evrene aitmiş gibi duran yaratımlarının altındaki bilgeliğin izini sürdük. Hem kişisel tecrübelerinden hem de insanlığa dair çok genel anlatılardan yola çıkan esin süreçlerine değindik. Japonya’nın asırlık izolasyon dönemini kendi yalıtılmış çocukluk dönemi ile ilişkilendirdiğini, yaratıcı üretim için kapanmayı önemsediğini öğrendik.
Mimari, felsefe, bilim, tarih, antropoloji, biyoloji ve teknolojiden beslenen sanatçının; mühendisler, biyologlar, teknisyenler ve nicesiyle işbirliklerinde iletişim becerisinin önemini konuştuk. Beraber çalıştığı ekipleri sürekli yeni deneylere ve medyan okumalara teşvik ettiğine değindik.
Bünyesinde moda tasarımını da barındıran bir güzel sanatlar okulunda okumuş olmanın katkılarını ve Londra’da liberal bir ortamda eğitilmenin önemini vurgulayan sanatçı; cinsiyet ve kimlik akışkanlığı, modernizmin ve postmodernizm, hümanizm ve posthümanizm, analog ve dijital dünya gibi pek çok temayı ele aldı. Yaşadığımız çağın bilgi bolluğunu, sınırsızlaşma hâlini, doyumsuzluğunu, kültürel önyargılarını, toplumsal yerine bilimseli önceleyen tavrını tartışmaya açtı.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*Qd3x8FDG80QPqHj5enZ6QA.png"><figcaption>Kelimelerden Sonra / After Words, 2000</figcaption></figure>2000’lerdeki ikonik tasarımlarını, yapay gerçeklik ve artırılmış gerçeklik teknolojilerini, zamanın ruhunu, zaman algımızı, tarihteki tekerrürleri, çağlar boyunca kendi anatomisinden sıkılan insanı, yaşamın ve ölümün döngüselliğini, gömme ritüellerini, mekân ve deneyimin sınırlarını ve tasarımın doğasını konuştuk.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*X9jxUl6xbN_OO-qg-J40-Q.jpeg"><figcaption>Olmayıp Varolan / Absent Presence, 2005</figcaption></figure>Tasarımda geleceğe bakmaktan ziyade, zamansız olmayı önemsediğini, zamanı akışkan bir kavram olarak değerlendirdiğini vurgulayan sanatçı; nesnelerin zamansal boyutunu önemseyen pratiğinde, yaratımlarının “kendi hayatları” olduğunu açıklayarak, hareketli imgeyle olan ilişkisini de tartıştı, sinemanın fiziksel sınırlarını ve farklı sergileme biçimlerini ele aldı.
“Topyekûn sanat” (Gesamkunstwerk) kavramının sanatsal pratiğinde nerede durduğunu cevapladı, kariyerindeki evrimsel süreci açıklamaya çalıştı ve gelecek projelerine dair ipuçları verdi.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*IPTYNo7Nzv4JmITuwT3RYw.jpeg"><figcaption>Yerçekimi Yorgunluğu / Gravity Fatigue, 2015</figcaption></figure>Hikâye anlatmayı ya da belirli bir bakış açısı yaratmayı önemsediğini vurgulayan sanatçı, bizi Souffleur sergisindeki eserlerinin üretim süreçlerine dair de aydınlattı. Sadler’s Wells’in artistik direktörü ve CEO’su Alistair Spalding’ten gelen teklifle yönettiği ve tasarladığı Yerçekimi Yorgunluğu (Gravity Fatigue) eserini bütün üretimlerinin bir sentezi olarak gördüğünü vurgulayan sanatçı, 2015 tarihli bu eserinin 2022 tarihli yeni eserleriyle güçlü bir bağı olduğunu düşünüyor. Gösteri sanatları alanında verdiği bu ilk eser; kimlik, bedensizlik, göç ve metamorfoz gibi birçok konuyu ele alarak, antropolojiye dair zamansız bir anlatı sunuyor.
Souffleur sergisi kapsamında sanatseverlerle ilk defa buluşan eserlerinden Sahte Kutlamalar (Fake Celebrations) (2022) dijital evrenin yarattığı izolasyon hâline dair bir protesto niteliği taşıyor.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*xmMvTmQID5UqcSmAtkjJHQ.jpeg"><figcaption>Sahte Kutlamalar / Fake Celebrations, 2022</figcaption></figure>Farklı coğrafyalardaki sömürgecilik senaryolarını ve dans janrlarını inceleyen Sömürgecilik Sonrası Beden (Post-Colonial Body) de tahakkümü ve ona gelişen direnci, yerel bir protesto hâli olarak ele alıyor.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*dq9surPybYYs7ll1W07BHQ.jpeg"><figcaption>Sömürgecilik Sonrası Beden / Post-Colonial Body, 2022</figcaption></figure>Özenmeyi oyuncu ve yaratıcı bir tavır olarak olumlayan Özenme (Pre-tension) (2022) ise, Harlem’in balo kültürünün bir uzantısı olarak 1980’li yıllarda gelişen ve toplumsal cinsiyeti bir performans olarak alan voguing dans kültürünü, heteronormatif anlatılara dair bir tür protesto olarak ele alıyor.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1024/1*5_e4lc4zBeyp4qTRh7wzqQ.jpeg"><figcaption>Özenme / Pre-tension, 2022</figcaption></figure>Sanatçıya göre enstalasyonlarda yer alan her obje, bahsedilen konularda boşlukları doldurarak “suflör” görevi görüyor.
İngilizce altyazı seçeneği bulunan söyleşiyi aşağıdaki bağlantıya tıklayarak izleyebilirsiniz:
<a href="https://medium.com/media/132247f2fd42f890a29b428cf769dc6c/href">https://medium.com/media/132247f2fd42f890a29b428cf769dc6c/href</a><img src="https://medium.com/_/stat?event=post.clientViewed&amp;referrerSource=full_rss&amp;postId=e97a4c996a7c" width="1" height="1" alt="">

Hüseyin Çağlayan ile Kapsamlı Bir Söyleşi

Sanat tarihi sırlarla doludur. Çalınmış, kaybolmuş, gizli tutulmuş, unutulmuş ya da yok edilmiş eserler içinde, günümüze sağlam bir şekilde ulaşanların sayısı hiç de fazla değildir. Erişebildiğimiz talihli eserlerin ardında ise hatır ve hayale gelmez bir malumat gizlidir. Yüzeylerin altında biriken bu zaman katmanları, gelişen teknolojilerle birlikte daha okunaklı bir hal almıştır. Tabloların esrarengiz tabiatını ortaya koyan en yeni keşiflerden biri Vincent van Gogh’un Köylü Bir Kadının Başı (1885) başlıklı eserinin altından çıkarılan otoportresi oldu. Bu otoportreyi Paris’e taşınıp Fransız empresyonistlerin çalışmalarını tecrübe ettiği önemli bir kariyer anında resmettiği düşünülüyor. Tarih boyunca, sanatçıların kişisel tercihleri doğrultusunda değiştirilen, üzeri boyanan çokça eser bulunmuştur. Vincent van Gogh’un, Pablo Picasso’nun, Kazimir Malevich’in ve daha birçok sanatçının tuvallerini tekrar tekrar kullandığı bilim insanları ve sanat tarihçiler tarafından keşfedildi.
Tabloların gözle görülmeyen ayrıntılarını ortaya çıkararak sanat tarihine ışık tutan X-ışını görüntüleme tekniği, Sakıp Sabancı Müzesi Resim Koleksiyonu’ndaki eserler için de ilgi çekici bulgular ortaya koymuştur. 2018 yılındaki Görünenin Ötesinde Osman Hamdi Bey sergisi, seçilmiş tablolarının sırlarına vakıf olmak amacıyla yürütülmüş öncü bir çalışmadır. Şehzadenin Sıra Dışı Dünyası: Abdülmecid Efendi sergisinin içinde bir bölüm olarak yer alan Görünenin Ötesinde Abdülmecid Efendi de, pek çok uzmanın katıldığı ve benzer tekniklerin kullanıldığı bir araştırmanın ilginç sonuçlarını ortaya koyar.
Abdülmecid Efendi’nin SSM Koleksiyonu’nda bulunan altı tablosuna yönelik kapsamlı araştırma, heyecan verici keşifler ortaya koydu. Bunlar arasında en dikkat çekici olanlar, Cami Kapısı tablosunun altından çıkan bazı öğeler ve Osmanlı Rus Savaşı tablosu ardında gizlenmiş, Aziz George’un at üzerindeki tasviridir.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/583/1*wFT9UQwmwEy0E0IMg0bXZg.jpeg"></figure>Eserlerinde tarihe, hayvan figürlerine, manzaralara ve natürmortlara, en çok da portrelere yer veren Abdülmecid Efendi’nin mimari yapılara ya da bu yapıların detaylarına odaklandığı resimleri sayılıdır. 1920 tarihli Cami Kapısı, bu anlamda nadir örneklerdendir. Cami Kapısı tablosunu nadir kılan bir başka unsur ise üzerinde yapılan laboratuvar araştırması ile arşiv araştırmasının birebir örtüşmesidir, ki bu ender yakalanan bir durumdur. Hem X-ışını filmleri, hem de Milli Saraylar Resim Müzesi fotoğraf arşivindeki çalışmalar sırasında tespit edilen bir fotoğraf Abdülmecid Efendi’nin bu tabloyu resmetmeye başladıktan bir süre sonra kompozisyonu yeniden kurguladığını gösterir.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/750/1*AKXLu7kJ7e5bg8q8VJ_jjA.jpeg"></figure>Caminin kapısının önündeki halının üzerinde duran kavuklu, kaftanlı erkek figürü üzerinde çalışmaya başlamış; ancak sonuçtan memnun kalmamış olacak ki figürü ve halıyı boya katmanları ile örtmüştür. X-ışını görüntülerinde, yerdeki halı ve figür daha beyaz ve parlak olarak öne çıkar. Abdülmecid Efendi’yi atölyesinde gösteren fotoğrafta, duvarda henüz tamamlanmamış Cami Kapısı tablosunun bu gizli öğeleri açıkça göze çarpar. Tabloda, caminin kapısının önünde belden aşağısı tamamlanmış bir figür; sadece kenarları görünen bir halının üzerinde ayakta durmak üzere kurgulanmıştır. Görünen o ki şehzadenin bu fotoğrafı, eserindeki bu öğelerin üzerini henüz kapatmadan önce çekilmiştir.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/750/1*5b6XKnp_iGkapSOtoCO3Ow.jpeg"></figure>Osmanlı Rus Savaşı tablosunun ardına gizlenen Aziz George ise, Hristiyan mitolojisinde ikonik bir figür olması sebebiyle Batı sanatında sıklıkla resmedilmiştir. Efsaneye göre Aziz George, bir ejderhayı öldürmesiyle kahraman olmuştur. Bu kompozisyon, tablonun X-ışını görüntüsü 90 derece çevrilerek dikey hale getirildiğinde rahatlıkla seçilebilmektedir. X-ışını filminde Aziz George’un miğferi, atın başı, başlığı ve bacakları, ejderhanın ise tırnakları parlak ve belirgindir. Askerin üniformasından alınan boya örneğinin kesitine mikroskop altında bakıldığında, altlarda farklı boya katmanları gözlenmiştir. Bunlardan açık mavi boya katmanının Aziz George tablosuna ait olduğu düşünülmektedir. Aradaki siyah boya katmanı ise Abdülmecid Efendi’nin bir önceki tabloyu kapatmak için kullandığı siyah boya katmanı olmalıdır.
<figure><img alt="" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/750/1*zBnmy7KbmR4VqKa_Qnlffg.jpeg"></figure>Abdülmecid Efendi’nin SSM Koleksiyonu’ndaki altı tablosu üzerinde yapılan bu çalışma, “görünenin ötesinde” gizlenen bilgilere dair bir ipucu sunuyor ve bize sanatçının çalışma tekniği ve malzeme kullanımı hakkında benzersiz bir fikir veriyor. Altı eserden ikisinin ardındaki ilginç konservasyon bulguları, Abdülmecid Efendi’nin diğer eserlerinin altında neler yatıyor olabileceğine dair merak uyandırıyor.
<img src="https://medium.com/_/stat?event=post.clientViewed&amp;referrerSource=full_rss&amp;postId=ba7c73656288" width="1" height="1" alt="">

Görünenin Ötesinde Abdülmecid Efendi

1960’lardan günümüze ekolojik sanatın öncülerinden&nbsp;Agnes Denes’in&nbsp;Yaşayan Piramit&nbsp;isimli eseri,&nbsp;13 Eylül 2022'de SSM’nin bahçesinde sergilenmeye başlandı. Sanatçının 1969'da kaleme aldığı&nbsp;Manifesto,&nbsp;Yaşayan Piramit’e eşlik etmek üzere&nbsp;mermere işlendi ve müzenin daimi koleksiyonuna dahil edildi.

Makale

"Yaşayan Piramit Konuşmaları" Serisi

05 Mayıs 2023

Etiketler